經文：玄關一擊，光境脫然，慧刃一揮，根塵淨盡。

Kinh văn : Huyền quan nhất kích, quang cảnh thoát nhiên, tuệ nhẫn nhất huy, căn trần tịnh tận.

Dịch nghĩa kinh văn :

Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư là Cao Tăng đắc đạo, khẳng định sự tôn quý và thù thắng của khoá vàng huyền quan, để lại Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư Quảng Lục, vô cùng tôn quý, ví dụ như :

「玄關一擊」( huyền quan nhất kích )：Khoá vàng huyền quan, cung thỉnh Thiên Mệnh Minh Sư mượn một kích ( gõ, đánh, điểm ), rút khoá vàng huyền quan ra, hội kiến tự gia bồ tát.

「光境脫然」( Quang cảnh thoát nhiên ) : Sau khi khoá vàng huyền quan mở ra rồi, đem mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý khôi phục lại trên bổn thể của huyền quan, linh quang hiển lộ, nhảy thoát khỏi sự trói buộc của xiềng xích, hoát nhiên giải thoát.

「慧刃一揮」( Tuệ nhẫn nhất huy ) : Tự tánh hiển lộ ra ngoài, giống như bảo kiếm trí tuệ huy động một cái, tất cả khói mù toàn bộ biến mất.

「根塵淨盡」( Căn tần tịnh tận ) ：Thiên mệnh minh sư mở ra khoá vàng huyền quan, chỉ ra bổn lai diện mục, lại dùng công phu quán chiếu khiến cho lục căn lục trần thanh tịnh, không nhiễm trần ai.

Diễn nghĩa mở rộng :

Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư Quảng Lục chỉ ra : Từ lúc Phật Thế Tôn niêm hoa vi tiếu trên hội Linh Sơn, tất cả mọi người chẳng biết làm sao, duy chỉ có Ca Diếp Tôn Giả hiểu và mỉm cười, đắc được tâm pháp chánh pháp nhãn tạng. Đạt Ma Tổ Sư ngồi ngó vách 9 năm, chỉ có Đại Sư Thần Quang Huệ Khả đắc chứng Bồ Đề. Tâm truyền của Tông Môn tại Tây Phương đã truyền thừa 28 đời, truyền thừa đến hậu Đông Phương Bạch, Mã nhị tổ đã là thời thứ 7 rồi. Việc truyền thừa chánh pháp nhãn tạng này, Phật phật thụ chi vô cùng, đăng đăng truyền chi bất tận. Truyền thụ chánh pháp nhãn tạng nhất định phải cung thỉnh thiên mệnh minh sư đem 「玄關一擊」( huyền quan nhất kích ), cũng có nghĩa là mượn một kích ( đánh, gõ, điểm ) của Thiên Mệnh Minh Sư đem khoá vàng huyền quan rút ra, chỉ ra bổn lai diện mục, nhìn thấy tự gia bồ tát, về sau khởi tâm động niệm, đi, ở, ngồi, nằm đều lấy tự gia bồ tát làm chủ. Tích cực tu bàn mới có thể viên mãn tâm tánh, đạt bổn hoàn nguyên. Khoá vàng huyền quan sau khi thông qua Thiên Mệnh Minh Sư làm một kích kinh thiên động địa, khế nhập trực hạ vô tâm, từ huyền quan ngộ nhập thật tướng bát nhã, thật tướng bát nhã hiện ra trước mắt, lại dùng công phu quán chiếu khiến cho trí tuệ đại khai, bổn tánh đại phóng quang minh, tích cực hành công lập đức thì có thể thoát li tất cả mê muội, chấp chước, phiền não, vọng tưởng, tai nạn, khổ ách.

Do vậy Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư nói : 「光境脫然」? ( quang cảnh thoát nhiên ). Khoá vàng huyền quan sau khi cung thỉnh thiên mệnh minh sư mở ra, trí tuệ hiển lộ ra, giống như mặt trời ló ra vậy, ánh sáng phổ chiếu, sương mù biến mất, tất cả băng tuyết tan chảy, lại giống như gươm trí tuệ vung một cái, có thể chặt đứt tất cả phiền não, ái nhiễm, vọng tưởng, chấp chước, tạp niệm, ma chướng …khiến cho chúng ta trên con đường tu đạo thuận buồm xuôi gió, trực đăng thánh vực. Cho nên, Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư nói : 「慧刃一揮，根塵淨盡」( Huệ Nhẫn nhất huy, căn trần tịnh tận ). Ngũ căn là mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, thêm ý thì gọi là lục căn; ngũ trần là sắc, thanh, hương, vị, xúc, thêm pháp thì gọi là lục trần. Người tu đạo thông qua việc được Minh Sư làm một kích kinh thiên động địa nơi khoá vàng huyền quan, mở ra xiềng xích khoá vàng, bổn tánh hiển lộ, như gươm báu trí tuệ vung lên một cái có thể chặt đứt tất cả ma chướng và lục căn lục trần, khiến cho linh tánh quang minh, phản bổn hoàn nguyên, trực đăng bỉ ngạn.

Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư là trưởng lão của chùa Linh Ẩn thuộc Hàng Châu tỉnh Chiết Giang, là vị Thầy thọ kí của Tế Công Hoạt Phật.

Vào đời Tống Quang Tông năm 3, Tế Công Hoạt Phật 18 tuổi - họ Lý tên là Tu Duyên , là người của huyện Thiên Đài, phủ Đài Châu, tỉnh Chiết Giang, xuất gia ở chùa Linh Ẩn làm môn hạ ngài Hạt Đường Huệ Viễn, pháp hiệu là Đạo Tế, thần ngộ tuyệt luân, được Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư ấn khả ( là thuật ngữ thường dùng trong Thiền tông, chỉ sự xác nhận của thầy rằng môn đệ của mình đã hoàn tất đầy đủ việc làm dưới sự hướng dẫn của mình, có thể nói là "thành đạo". Thiền sinh đã giải tất cả những công án và vị thầy đã hài lòng với các kết quả đạt được. Nếu vị thầy không sử dụng công án thì sự ấn khả đồng nghĩa với sự hài lòng của vị thầy về mức độ thông đạt chân lí của đệ tử.)

Do ngài thường giả khùng giả điên, trong truyền thuyết thì ngài phật pháp vô biên, và thường dùng thần thông cứu tế những người khốn khổ gặp nguy nan, độ hoá người đời, dị tích hiển hoá, thần thông du hí, tế thế cứu nhân, giải những nỗi khổ của chúng sanh, công chánh vô tư, người đời tôn xưng là “ Tế Công Hoạt Phật ”. Tế Công Truyền ghi chép : Đạo Tế lúc mới vào chùa Linh Ẩn xuất gia, do không thích ứng với bài tập tĩnh toạ, cho nên chạy đến hỏi Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư rằng : “ Sư phụ ! Đệ tử từ sau lúc đến chùa Linh Ẩn xuất gia, chưa từng được Sư phụ chỉ điểm công phu tu hành, hoặc nửa câu kệ ngữ, khiến đệ tử cả ngày ngồi ngây ra một mình im lặng, lẽ nào chẳng bối rối không hiểu ! Sư phụ ! tu hành có thể có con đường tắt không ? ”.

「師父！弟子自從前來靈隱寺出家之後，並未曾蒙師父指點修行功夫，或半句偈語，實使弟子整日枯坐，豈不悶納！師父！修行可否有捷徑？」Trưởng Lão nói : 「此雖是汝進道猛勇，但覺得太性急了些。也罷！也罷！可靠近前來。」“ cái này tuy con tiến đạo dũng mãnh, nhưng ta cảm thấy con tánh nóng vội quá. Được thôi ! Được Thôi ! có thể tiến gần lại đây. ” Đạo Tế trong lòng nghĩ Sư phụ có thể có lời gì đó muốn dặn dò, vội vội vàng vàng chạy đến trước mặt Sư phụ, Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư bất ngờ cho một bạt tai lên trên mặt của Đạo Tế, nói rằng : 「自家來處尚不醒悟，倒向老僧尋去路，且打你個沒記性！」( chỗ đến của nhà tự mình còn chưa tỉnh ngộ, trái lại hỏi Lão Tăng tìm đường đi, tạm đánh con cái tội hay quên ! ”

Đạo Tế bị Sư Phụ đánh trên mặt một bạt tai, thật sự thì là điểm mở huyền quan khiếu. Đạo Tế sau khi thụ điểm, giương mắt hai lần, gật đầu 2 cái. Đột nhiên bò dậy, nhưng không mở miệng, liền tiếp theo đó chạy đến trước ngực của Trưởng Lão đụng ngã Trưởng Lão, ngã xuống ghế thiền, sau đó phóng chạy ra ngoài. Trưởng Lão lớn tiếng hô :

「有賊呀！有賊呀！」( có trộm, có trộm ). Chúng Tăng nghe thấy tiếng kêu của trưởng lão, hoang mang chạy đến hỏi : 「師父！賊在那裏？賊在那裏？不知道偷了些甚麼東西？」長老道：「並非是銀錢，也不是物件，而是禪門大寶！」( Sư Phụ ! trộm ở đâu ? trộm ở đâu ? không biết đã trộm đi thứ gì ? ” , Trưởng Lão nói : “ không phải là tiền bạc, cũng chẳng phải đồ vật, mà là đại bảo của Thiền Môn ! ”. Chúng Tăng hỏi : 「偷去甚麼禪門大寶呢？又是誰看見了？」Trưởng Lão nói : 「是老僧親眼看見，不是別人，就是道濟。」” là Lão Tăng đích thân nhìn thấy, chẳng phải người khác, chính là Đạo Tế ” . Chúng Tăng nói : 「既是道濟，有何困難，待我等把道濟捉回來，把禪門大寶歸還長老！」” đã là Đạo Tế thì có gì khó khăn, đợi con bắt Đạo tế về rồi, đem Đại Bảo của Thiền môn trả lại cho Trưởng Lão ! ”

Trưởng Lão nói 「今日且休，待我明日親自向他取回吧。」: “ hôm nay tạm ngưng, đợi ta ngày mai đích thân lấy lại. ”. Chúng Tăng chẳng biết là nghĩa lý gì, mọi người đều hoảng hoảng hốt hốt tản đi. Tế Công Hoà Thượng những ngày đầu xuất gia tại chùa Linh Ẩn, cho rằng công phu tu hành chỉ là cả ngày tụng kinh ngồi thiền, chẳng phải cứu cánh, cho nên chạy đến hỏi Sư Phụ tu hành phải chăng có đường tắt ?  Sư Phụ bảo Đạo Tế đến, Đạo Tế đến trước mặt Trưởng Lão, độ nhiên Trưởng Lão đánh một bạt tai trên mặt của Đạo Tế nói : ( chỗ đến của nhà tự mình còn chưa tỉnh ngộ, trái lại hỏi Lão Tăng tìm đường đi, tạm đánh con cái tội hay quên ! ”. Một cái đánh này thật ra là mở ra huyền quan khiếu của Đạo Tế, khiến cho Đạo Tế đốn ngộ bổn lai diện mục, biết được đến từ đâu, cũng nên biết từ đâu đi về ! Đạo tế thuận thế đụng trưởng lão ngã bốn chân chổng lên trời hô hoán, ha ha ! loại bái pháp này là chân đạo, Phụ mẫu sanh thân, ân thân khó báo, nay cuối cùng đã ngộ được bổn lai diện mục. Trưởng Lão hô to có trộm, thì ra là đã lấy được y bát chân truyền của ân sư. Có thể thấy điểm khai huyền quan khiếu là pháp môn vô thượng minh tâm kiến tánh, đốn ngộ bổn lai chân diện mục.

Tâm đắc tu trì

Từ Tân Toản Tục Tạng Kinh quyển 69, những ghi chép kinh văn của Hạt Đường Huệ Viễn Thiền Sư Quảng Lục : 「玄關一擊，光境脫然，慧刃一揮，根塵淨盡。」?( Huyền quan nhất kích, quang cảnh thoát nhiên, huệ nhẫn nhất huy, căn trần tịnh tận ) tin chắc huyền quan nhất kích, chỉ ra bổn lai diện mục, là con đường sáng rõ chân chánh hội kiến tự gia bồ tát, minh tâm kiến tánh, lập địa thành phật, khẳng định tâm ấn đại pháp mà chư phật bồ tát truyền thừa xuống chân thật bất hư. Tâm ấn đại pháp này chính là chánh pháp nhãn tạng, bất lập văn tự, giáo ngoại biệt truyền mà Phật Thế Tôn tại Linh Sơn Hội đã truyền thừa xuống. Người đắc thụ chánh pháp nhãn tạng bắt đầu có thể minh tâm kiến tánh, khiến lục căn lục trần một chút cũng chẳng còn, hàng phục tất cả phiền não vọng tưởng, trí tuệ khai thông, tâm tánh rộng mở, chỉ cần dựa vào quy củ tu bàn, tôn sư trọng đạo, hành công lập đức, phước huệ song tu, nội ngoại cùng tiến, suốt đời chẳng thối chuyển thì nhất định nhập Thánh Vị.

玄關一擊渡良緣 

頓悟心傳學佛仙 ,

光境脫然明自性 

 勤修福慧澤無邊

一揮慧刃勤精進 

立德行功脫俗緣 ,

淨盡根塵登覺路 

歸根認母證金蓮

Huyền quan nhất kích độ lương duyên,

đốn ngộ tâm truyền học phật tiên

Quang cảnh thoát nhiên minh tự tánh,

cần tu phước huệ trạch vô biên

Nhất huy huệ nhẫn cần tinh tiến,

lập đức hành công thoát tục duyên

Tịnh tận căn trần đăng giác lộ,

quy căn nhận mẫu chứng kim liên.